Τερμίτες (Ισόπτερα)

Τα Ξυλοφάγα έντομα είναι από τους πιο σημαντικούς εχθρούς του ξύλου και στον όρο περιλαμβάνονται πολλά είδη και οικογένειες σκαθαριών που οι προνύμφες τους τρέφονται με ξύλο και συνεπώς το καταστρέφουν. Είναι γνωστά περίπου 300.000 διαφορετικά είδη. Προσβάλλουν ζωντανά ή νεκρά δένδρα αλλά και ξύλο που έχει υποστεί πλήρη κατεργασία και έχει τοποθετηθεί σε κατασκευές, έπιπλα και άλλα ξύλινα αντικείμενα μέσα σε κατοικίες, γραφεία, ναούς κλπ. Είναι έντομα που τρέφονται από το ξύλο προκαλώντας σοβαρές ζημιές και στο τέλος καταστρέφοντας το ολοκληρωτικά ελαττώνοντας τις μηχανικές τους ιδιότητες. Προσβάλλουν κατά προτίμηση το ξηρό ξύλο και η ύπαρξή τους επισημαίνεται από τις τρύπες εξόδου που ανοίγουν στην επιφάνεια, τη σκόνη που πέφτει ή από το κριτς-κριτς που προκαλούν οι κάμπιες και προνύμφες των εντόμων ενώ κατατρώνε το ξύλο.

Το πρόβλημα εμφανίζεται ακόμη και σε νεόκτιστες κατασκευές ή εισάγεται στις κατοικίες με τα ξύλα για το τζάκι. Προσβάλλουν το ξύλο, σε μικρούς πληθυσμούς αναπτύσσονται αργά και η ζημιά μπορεί να αργήσει να εμφανιστεί. Συχνά παράγουν μικρές ποσότητες πριονιδιού που αναδύονται από τις οπές εξόδου των τελείων. Κάθε έντομο, από τη γέννηση μέχρι το θάνατό του, αλλάζει τρεις μορφές: Κάμπια, προνύμφη (χρυσαλλίδα) και τέλειο έντομο που γεννάει τα αυγά, για να ξαναρχίσει ο ίδιος κύκλος ζωής, που ονομάζεται βιολογικός κύκλος και είναι ένα σπουδαίο χαρακτηριστικό προκειμένου να εντοπισθεί σε μία προσβολή το είδος του εντόμου που την προκάλεσε. Οι ατελείς μορφές είναι οι πιο καταστροφικές (συνήθως το προνυμφικό στάδιο).

Η προσβολή οφείλεται σε διάφορους παράγοντες βασικότεροι των οποίων είναι:

• Υγρασία του ξύλου (12-15 % άριστο, >30 % ή πολύ ξηρό δεν προσβάλλεται συνήθως).
• Η χημική σύσταση (περιεκτικότητα σε κυτταρίνη, λιγνίνη, άμυλο κτλ.).
• Η κατάσταση του ξύλου (προσβολή από μύκητες, πρόσθετα).

Από τα κυριότερα ξυλοφάγα έντομα είναι: Ισόπτερα – Τερμίτες Λέγονται τερμίτες ή «Λευκά μυρμήγκια». Οι πρόσθιες πτέρυγες είναι μεγαλύτερες των οπισθίων και ο θώρακας διακρίνεται από την κοιλία με ευκρινή σύσφιξη. Τρέφονται αποκλειστικά με ξύλα και άλλα κυτταρινούχα υλικά, μαζί με τα ξυλοφάγα κολεόπτερα (σαράκια) αποτελούν τους κυριότερους ζωικούς εχθρούς του ξύλου. Είναι έντομα κοινωνικά, τα άτομα μιας κοινωνίας τερμιτών χαρακτηρίζονται από σχετική μακροζωία. Παρατηρούμε τα πτερωτά και τα άπτερα αναπαραγωγικά με βασιλιά και βασίλισσα και τους στείρους εργάτες και οπλίτες.

Οι συνήθειες τους κατατάσσουν τους τερμίτες σε:
υπόγειους (δηλαδή αυτούς που βρίσκονται στο έδαφος και προτιμούν τα μαλακά μέρη του ξύλου κανένα όμως είδος ξύλου δεν είναι απρόσβλητο από αυτούς ιδίως όταν οι εναλλακτικές λύσεις για τροφή είναι περιορισμένες, προτιμούν το μουχλιασμένο από το υγιές ξύλο και το υγρό από το στεγνό.), θεριστές (που ζουν σε υπόγειες στοές κυρίως σε βοσκοτόπους και κόβουν μικρά κομμάτια φυτών για την δημιουργία της φωλιάς τους), τερμίτες ξηρού ξύλου (δεν βρίσκονται στο έδαφος και δημιουργούν τις φωλιές τους από περιττώματα σε ανοίγματα παλιού ή στεγνού ξύλου) και τέλος τους τερμίτες υγρού ξύλου (τους συναντάμε σε αποσυντιθέμενα δένδρα και ξύλα και προσβάλλουν το ξύλο σε υγρά κτίρια δημιουργώντας στοές από χώμα και περιττώματα, για την υγρασία).